Begin vorige week zond 2Doc een aangrijpende documentaire uit over de Levenseindekliniek. Een kliniek die “uitkomst” biedt aan mensen die van hun eigen arts geen euthanasie of hulp bij zelfdoding krijgen.
Euthanasie van mijn broer
Door de documentaire kwamen bij mij nare herinneringen naar boven.
Mijn broer was terminaal kankerpatiënt. Ik weet nog dat hij ruim zes jaar geleden belde: “Henk overmorgen om 10 uur gaat het gebeuren. Kom je morgenavond afscheid nemen?”
De kamer zat vol met familie en vrienden. Mijn broer zat er nog vrij monter bij. Zo af en toe stond hij op om vertrekkende bezoekers voor het laatst te omhelzen.
Ik zag het enigszins verdoofd aan, voelde me toeschouwer en figurant tegelijk in een onwerkelijke, enge film. Toen het moment van afscheid nemen zich na een slopend uurtje aandiende, wist ik niet wat te zeggen. “Het ga je goed” kon ik als christen niet uitspreken. “Een goede reis” al evenmin. Ik stamelde: ”Je bent altijd een goede broer geweest.” “Jij ook”, zei hij. We gaven elkaar een hug en dat was het.
Dood is dood
Natuurlijk had ik het al eerder met hem over mijn christelijk geloof gehad. Maar hij was van mening dat dood, dood was en als er toch iets zou zijn, hij het wel zou zien.
Ik respecteerde zijn beslissing, maar heb er als christen wel mee geworsteld. En toch… Ik begreep mijn broer wel. Voordat ik op 38-jarige leeftijd tot geloof kwam, dacht ik niet veel anders. Ik vond toen ook dat het leven mij toebehoorde en dat het te gek voor woorden was dat een ander daarover zou mogen beslissen.
Euthanasie valt of staat met de perceptie van het leven.
Zie je het als een gift van je Maker, Die uiteindelijk bepaalt wanneer het je tijd is. Of zie je je leven als een wegebbende oerknalrimpeling, als iets dat je toevallig overkomt door een geslachtsdaad van je ouders en dat in de tijd verdwijnt, alsof het er nooit is geweest.
Huppakee weg!
Met die nare herinneringen rond het sterven van mijn broer in gedachten, bekeek ik de documentaire over de Levenseindekliniek. Een deprimerende documentaire die mij verbijsterde. Want bij de drie gevolgde euthanasieklanten bekroop mij steeds het gevoel dat er een sturing was richting een voortijdig levenseinde.
Deze sturing openbaarde zich het meest pijnlijk bij Hannie, een vrouw die aan een vorm van dementie leed, waarbij het taalgebied in de hersenen werd aangetast. Zij noemde euthanasie consequent “huppakee weg”. Bij zijn voorlaatste bezoek aan Hannie besloot de arts van de Levenseindekliniek samen met haar man, dat het maandags zou gaan gebeuren. Na het schaatsweekend in Thialf. De arts noteerde het klantvriendelijk in zijn agenda: “Huppakee. Weg.”
Vervolgens zag ik, vreemd genoeg, hoe Hannie op aanwijzingen van haar man de auto eigenhandig naar de schaatstempel reed en hoe ze daar genoot van het gebeuren. Nee, daar zag ik geen ondraaglijk lijden. Springlevend en met een lach op haar gezicht swingde ze zelfs mee met het dweilorkest. Was dit de vrouw die volgens haar man “een leeg mens” was, die het bezoeken in een tehuis niet waard was?
Euthanasiepraktijken van de Levenseindekliniek
En toen kwam de maandag… De vrouw kreeg de naald in de pols geschoven en keek in verwarring naar de arts. Zo van: “wat doe je in vredesnaam met me? “ Vervolgens keek ze in de camera, alsof ze hulp zocht bij een onafhankelijk iemand en mompelde herhaaldelijk “Het is verschrikkelijk, verschrikkelijk!” Je zag de onderdrukte spanning bij haar man en de arts: je gaat toch wel meewerken, hè? De arts drukte door en vrij snel was Hannies einde daar. Een opgeluchte echtgenoot bedankte de arts omdat het “zo mooi was gegaan”.
Na afloop vroeg de documentairemaker aan de arts, die zichtbaar gestrest met een sigaret in het bijkeukentje stond, of het allemaal netjes was gegaan. “Ja”, zei de arts. “Mooi vlot. Huppakee weg, om met mevrouw d’r eigen woorden te spreken.” Zijn ogen werden wat vochtig, zijn stem minder zeker: “Het blijft toch wel een heftig moment”, mompelde hij. Met een vreemd zenuwlachje trok hij zich terug in de tuin: “ Zo, even een moment voor mezelf.”
Levenseindekliniek als grafmonoment
Tot slot zag je de man van wijlen Hannie aan een kanaal zitten, bezig met zijn hobby, vissen. Tja… Als ik geen christen was geweest, dan zou ik met veel menselijke goede wil, misschien, heel misschien gedacht kunnen hebben: Hannie en haar man hebben rust gevonden…
Het is veelzeggend dat de Levenseindekliniek de documentaire ziet als “een monument voor de euthanasiepraktijk”.
Maar wat mij betreft dan wel een grafmonument. Een grafmonument dat heel veel 2Doc-kijkers schier ondraaglijk lijden moet hebben berokkend…
Henk van Blijderveen
Willy Bakker says
Moeilijk uitgangspunt voor je, Henk, om deze docu te gaan zien. Het lijkt me dan een dubbel verdrietig gebeuren wat je te zien krijgt. En voor een christen is het sowieso al een afschuwelijk verdrietig gebeuren…
Zoals je schrijft: Euthanasie valt of staat met de perceptie van het leven. Zelf heb ik geprobeerd met de perceptie van een ongelovige te gaan kijken. Mijn mening en houding als christen, t.o.v. euthanasie dus ahw opzij gezet. En dan is deze vraag voor mij de kern van dit hele gebeuren:
Was dit de vrouw die volgens haar man “een leeg mens” was, die het bezoeken in een tehuis niet waard was?
Mijn antwoord hierop is volmondig: NEE. Juist het feit dat de man haar niet wilde bezoeken als ze in een tehuis zou worden opgenomen, is voorzover ik het begrijp de ware reden voor deze “goede? dood”…
En nee, in tegenstelling tot jou, heb ik geen moment gedacht: Hannie en haar man hebben rust gevonden… Voor mij zat er veel meer iets triomfantelijks in de ‘rust’ waarmee de echtgenoot daar zat te vissen. Hij was van het gezeur af en kon zijn eigen gang gaan.
Gekleurd? Ja, waarschijnlijk wel, door de opmerking over het niet willen bezoeken, heeft de echtgenoot het beeld voor mij ingekleurd… En die kleur bleef gedurende de hele documentaire.
Henk van Blijderveen says
Dank voor je reactie Willy. Over dat “rust vinden” van Hannie en haar man denken we hetzelfde. Ik schreef het met een cynische lading.
Gr. Henk
Aly Nienhuis says
De ervaring met je bloedeigen broer moet je veel moeite hebben gekost, het beschrijven van de traumatische euthanasiepraktijk gaat me door merg en been. Ik heb het ‘grafmonument’ niet gezien op TV.
Rob Alberts says
Beste Henk,
de uitzending heb ik niet gezien.
Toch raakt jouw blog mij.
Het verlies van jouw broer zal nog steeds moeilijk voor jou zijn.
De manier waarop jouw broer is overleden zal jou waarschijnlijk ook nog steeds pijn doen.
Om dan een Mevrouw Hupsakee op de tv voorgeschoteld te krijgen vind ik, zonder dat ik gekeken heb, al een bizarre vertoning.
Ik wens jou sterkte met je verdriet.
Bemoedigende groet,
Lauman says
Ik heb de docu niet gezien. Geen behoefte aan het gefrustreerd achterblijven met plaatsvervangende fantoompijn voor iedereen die bij zo’n geval betrokken is geweest. Ik ben ook bang dat zoiets negetieve energie losbrengt. Maar, als het echt zo gegaan is met die Hannie zoals Henk hier beschrijft, dan word ik alsnog bevangen door de geestelijke misere die ik vreesde bij het bekijken van deze docu. Eenvoudig verschrikkelijk. En, de leugen dat het allemaal wel doodnormaal zou zijn en zelfs medemenselijk om iemand te helpen zelf de dood te kiezen, alsof het een product in de supermarkt is, wordt wel duidelijk als de spanning in het gedrag van de echtgenoot en de arts duidelijk wordt. Er is hier helemaal niet iets allerdaags en onschuldigs gebeurd, er is hier meegewerkt aan het meeslepen van een kostbaar mensenleven in de hongerige draaikolk van Satan. Ik wil graag bidden voor deze Hannie, want we leven in een periode dat de poorten van de hemel zich dreigen te sluiten. Ik vraag mij af of er adviezen voor christenen zijn omtrent het opzetten van een wilsverklaring rondom levenseinde. Het zou naar ik aanneem, zeker met het oog op de weg die we zijn ingeslagen, aan te raden zijn om aan te geven dat je in geen geval euthanasie wenst. Het zou mij niets verbazen dat de agenda meer in de richting gaat van een “opt-out”, dan een opt-in. Dwz dat euthanasie makkelijker wordt toegepast op wilsonbekwamen, tenzij de persoon expliciet tijdens zijn/haar leven heeft laten vastleggen dat hij dit niet wil. Daarbij lijkt het voor katholieken ook raadzaam te zijn om op te nemen dat er altijd een priester moet komen voor de laatste sacramenten en dat je een kerkelijke uitvaart wenst.
Henk van Blijderveen says
Hoi Lauman,
Ik vrees dat de tendens die jij schetst binnen niet al te lange tijd werkelijkheid gaat worden. De maatschappij komt meer en meer onder beslag van de geest van de Antichrist.
Gelukkig mag een christen schuilen bij de Here Jezus en zich door Hem beschermd weten!
Gr. en Gods Zegen gewenst,
Henk
Elly says
Hoi Henk,
Lauman vraagt zich af of er iets als een wensverklaring over het levenseinde bestaat voor christenen. Ik ben lid van de NPV (Nederlandse Patienten Vereniging) en ik dacht gelezen te hebben dat zij een levenswensverklaring kunnen verzorgen.
Henk van Blijderveen says
Hoi Elly,
Bedankt voor het meedenken met de mensen die reageren! Ik heb het even nagezocht en inderdaad op de site van de NPV staat uitgebreide info over een levenswensverklaring.
Om hem aan te kunnen vragen moet moet men lid zijn van de NPV .
Dit is de link naar de info: https://npvzorg.nl/
Hartelijke groet (en ga vooral door met het maken van mooie schilderijen :-)),
Henk
Jan vehof says
Een juiste visie op God is meteen ook een nieuwe kijk op het leven, op de politiek, de economie, op elkaar, op ziekte en op het sterven.
Heel veel mensen hebben helaas, door gebrek aan Bijbelse visie, de slogan van onze pepermuntkoning eigenhandig omgebouwd naar: King is alleen King als er Rang op staat.